ÇOCUK GÖZ SAĞLIĞI

Çocuk Göz Sağlığı Nedir?

Çocuk göz muayenesi, erişkin hastalardan bazı farklılıklar içermektedir. Okul öncesi çocuğun hem kendisini ifade edememesi hem de muayenedeki uyumsuzlukları (çocuğun korkması, iletişim kuramaması ve muayeneyi reddetmesi gibi) çocuğun muayenesini zorlaştırmaktadır. Çocuk muayenesinde kullanılan yöntem ve cihazlar erişkin hastalardan farklıdır ve deneyim gerektirmektedir.

Çocuk ve bebeklerdeki göz muayenesinin en önemli amacı var olan göz ve görme sorunlarını erkenden saptayarak tedavi etmek, böylece fonksiyonel görmenin en üst düzeye ulaşmasını sağlayarak, göz tembelliğinin önüne geçmektir. Ayrıca altta yatabilecek hastalıkların tespit edilmesi ve tedavinin erken başlaması (retinoblastom gibi göz tümörlerinin ) hayati öneme sahiptir.

Görme gelişiminin %85-90'ı hayatın ilk 3-4 yılında oluşmakta ancak 18 yaşına kadar devam etmektedir. Bu gelişme döneminde gözün kendisi ile beraber görme bağlantı yolları da gelişmektedir. Bu dönemde görmeyi azaltabilecek her türlü neden özellikle şaşılık, kırma kusurları ve ortam opasiteleri çocuğun ilerdeki görmesini kalıcı olarak etkileyecektir.

Bu durumların erken tanınması için bebeklerin ilk 1 yaş içerisinde bu konuda uzman bir çocuk göz sağlığı göz hastalıkları doktoru tarafından muayene edilip gerekli tedavinin uygulanması ile göz tembelliği engellenebilir, kalıcı tedavi sağlanabilir.

Bütün bebekler ilk 12 ay içinde özellikle 6-9 aylıkken ilk çocuk göz sağlığı muayenesinden geçmelidir. Bu muayenede doktor tarafından gerekli muayeneler yapılarak gözde yüksek kırma kusuru, şaşılık, görmeyi etkileyebilecek katarakt, kornea ve retina problemleri sistemik hastalıklarla ilişkili bulgular tespit edilip gerekli yönlendirme ve tedavi yöntemi uygulanmalıdır. Daha sonraki kontrollerimiz çocukla iletişimin daha rahat kurulabildiği çocuğun muayeneye katılımının sağlanabileceği 3-3,5 yaşında yapılmalıdır.

Okul dönemi çocuklarında muayene daha rahat yapılmasına rağmen bazı durumları geç saptanması tedavisi zorlaştırmaktadır.

Görme gelişiminin ilk 3 yaşta hızlı olmasına rağmen bu dönemde de görmede elastik periyod devam ettiği için tedavi uzun sürse de yüz güldürücü sonuçlar alınmaktadır.

Özellikle kırma kusurlarının tespit edilip (miyop, hipermetrop, astigmatizma) uygun gözlük ve yöntemlerle tedavi edilmesi çocuğun okul başarısında ve uyumunda anahtar rol oynayacaktır.

Göz Tembelliği (Ambliyopi) 

Göz tembelliği görme yollarında muayene ve görüntüleme yöntemleri ile tespit edilen herhangi bir bozukluk olmadığı halde iki göz görme seviyesi arasında %20'den fazla fark olması ya da iki göz görme seviyesinin düşük olmasıdır. Toplumun %2-4'ünde görülmektedir. Genellikle hiçbir semptoma yol açmadığı için sadece taramalarla saptanabilir.

Göz tembelliğinin en sık nedenleri iki göz arasında numara farklılığı ve yüksek kırma kusurları olup aile ve çocuk tarafından fark edilmediği için geç tanı almakta, bu da tedavinin gecikmesine neden olup, tedaviye yanıtı zorlaştırmaktadır. Erken dönemde ve zamanında tedavi edilmediğinden görme tembelliği erişkin yaşta kalıcı olarak devam etmektedir.

Erken tanı göz tembelliğinin tedavisinde en önemli aşamadır. Bu yüzden tüm çocukların 6 ay-1 yaş, 3 yaş ve okul öncesi 6 yaşta göz muayenesinden geçmesi gerekmektedir.

Göz Tembelliği Tedavisi

Göz tembelliğinde tedavi altta yatan nedene göre yapılmalıdır. Eğer neden göz kapağı düşüklüğü, katarakt ve bazı şaşılık türleri ise cerrahi tedavi ile öncelikle bunlar düzeltilmeli sonrasında kapama tedavisi başlanılmalıdır.

Yüksek kırma kusuru ve anizometropi nedeniyle gözlük ihtiyacı neden ise hemen gözlük başlanmalı çocuk gözlüğü uyum sağladıktan ve belli bir süre kullandıktan sonra görme yeterli seviyeye gelmediyse kapama tedavisi başlanılmalıdır.

Kapama tedavisindeki amaç tembelliğin seviyesinde ve hastanın yaşına göre iyi gözün kapatılarak tembel olan gözün görme için kullanılmaya zorlanmasıdır. Az gören gözde kapama esnasında yakındaki hedeflerle çalışma yapılması, resim yapma, kitap okuma ve özel bilgisayar oyunları ile oynama tedavinin başarısını artırmaktadır. Kapama tedavisinin etkinliği 12 yaşa kadar azalmakla beraber devam etmektedir. Özellikle ilk 3-5 yaş arası tedaviye hızlı ve başarılı yanıt alınmaktadır.

Erişkin yaş grubunda göz tembelliği tespit edildiğinden bilgisayar tabanlı ve değişik kontrasta sahip görüntülerin gösterildiği bir uygulama olan nörovizyon tedavisi ile görme seviyesinde belli oranda artışlar sağlanabilir. Kapamaya dirençli olgularda diğer gözün damla ile bulanıklaştırılması veya elektronik kapama gözlükleri denenebilir.

Ambliyopi tedavisinde görme tama çıksa bile tedavi kesildikten sonra göz tembelliği tekrarlayabilir. Kapama doktor kontrolünde yavaş yavaş kesilmelidir. Ambliyopi çocuklar 10-12 yaşına kadar düzenli olarak takip edilmelidir.

maya göz